« Terug naar overzicht

Nederland koploper in visuele training

Johan Koedijker promoveerde als bewegingswetenschapper aan de VU op het aanleren van motorische vaardigheden in de sport. Daarna werkte hij vier jaar in Zwitserland aan de Universiteit van Bern aan onderzoek op de waarnemingskant. Hij werkte daar met verschillende sporters als voetballers en mountainbikers aan hun kijkgedrag. "Ik heb daar ook gekeken naar scheidsrechters, grensrechters en hun waarneming. Hoe komen ze tot een beslissing of hoe het komt dat ze tot een minder goede beslissing komen?”

Sinds kort is hij weer terug in Nederland en werkt hij via de VU twee dagen als Visual Skills specialist op het Olympisch Training Centrum Papendal. De VU heeft op het gebied van visuele training wereldwijd een van de beste onderzoeksgroepen, zegt Koedijker. "Dat zit in het type onderzoek en de kwaliteit van de onderzoekers die er rondlopen. We hebben een grote groep onderzoekers met mensen die zowel toegepast als fundamenteel onderzoek doen naar de rol van waarneming in het handelen. Er is nu zelfs een jongen uit Australië speciaal voor onze groep naar Nederland gekomen. Hij is al adviseur van het Australisch Paralympisch Comité en heeft daar ook een grote toegepaste rol.”

Koploper

Bij een wetenschappelijke congres over visuele vaardigheden in de sport merkte Koedijker onlangs dat in toonaangevende landen toch met enige jaloezie wordt gekeken naar het onderzoek van de Nederlanders. "Ze vinden het in het buitenland ook vooral mooi dat Nederland op het Olympisch trainingscentrum iemand in dienst heeft genomen om die visuele waarneming te trainen.” Zover zijn landen als Engeland, Australië en Duitsland die qua wetenschappelijke ondersteuning voor de sport meer geld en mankracht hebben nog niet. "Qua visuele training ben ik zover ik weet de enige die echt structureel daarmee bezig is. We lopen daarin dus echt voorop. Niet alleen qua kennis, maar ook in het verzilveren van die kennis in de praktijk doen we het erg goed.”

Koedijker is als wetenschapper geïnteresseerd in het toegepast waarnemen op het veld. "Voor een wetenschapper is dat lastig, want je wilt goede gecontroleerde experimenten doen om je vraag te beantwoorden. Maar ik ben juist geïnteresseerd in hoe bijvoorbeeld die grensrechters het op het veld doen en niet zo zeer hoe ze een taak op een computertje kunnen uitvoeren.” Vanuit die gedachte werd hij ook als de juiste man bevonden voor op Papendal, waar hij met veel van de topsportprogramma’s werkt. "Eigenlijk kun je hiermee in elke sport waarbij je je ogen nodig hebt een mogelijke verbetering halen. Bijvoorbeeld Dafne Schippers: als ze met haar ogen dicht loopt, zal ze nooit zo’n strakke bocht lopen. Dus ook daar is een waarnemingscomponent. En dat is trainbaar.”

Als Dafne Schippers met haar ogen dicht loopt, zal ze nooit zo’n strakke bocht lopen. Dus ook daar is een waarnemingscomponent. En dat is trainbaar. - Johan Koedijker (InnoSportLab) 

Eyetracking

De coaches waar hij mee werkt hebben vaak al een al een specifieke vraag. "Soms zijn er atleten die fysiek al heel sterk zijn, maar die kunnen aan de waarnemende kant het spel nog niet goed kunnen lezen. Dan kun je daarmee aan de slag gaan.” Koedijker maakt veel gebruik van eyetracking om het kijkgedrag te meten. "Daar kun je heel veel mee. Je kunt dan mooi zien hoe lang en waar mensen naar kijken. Een mogelijke training die wij geven is gericht op: dit is hoe jij kijkt, dit is waar je naar kijkt en op welk tijdstip. En dat kun je daar weer mooi vergelijken met een hele goeie atleet.” Met die feedback kan een atleet beter worden, zegt Koedijker. "Atleten zijn zich vaak niet bewust van waar ze naar kijken. Het bewust worden van het eigen kijkgedrag kan mensen ook echt beter leren kijken.”

De technieken die Koedijker gebruikt, gaan steeds verder vooruit. "Tien jaar geleden moest je nog vastgesnoerd achter een laptop zitten om goede betrouwbare oogdata te krijgen en nu kun je met een eyetracker en een smartphone eraan gekoppeld al heel veel doen.” Die vooruitgang gaat dusdanig snel dat daar steeds meer winst valt te behalen. Bij de VU zijn ze wel overtuigd dat om de waarneming op het veld te verbeteren ook wedstrijd specifieke training nodig is. "Dat gaat ook steeds beter. We hoeven dat niet meer achter een computertje te doen. We kunnen dat nu ook op het veld manipuleren.”

Gouden ei

Sporters en coaches willen ook het voordeel op het veld zien. "Dat is ook vaak de vraag die je krijgt: wat doe je en wat levert het op het veld op. Dat is ook een terechte vraag.” De uitdaging voor Koedijker en zijn collega’s ligt volgens hem in het snel beschikbaar maken van de analyses. "Coaches willen informatie het liefste gisteren hebben, maar eyetracking is nog heel erg bewerkelijk. Je kan er wel informatie uit halen, maar het duurt wel even voor je dat beschikbaar hebt. Als je dat snel kan… dat is wel het gouden ei waar ik momenteel naar op zoek ben.”

Uitgever(s): Arko Sports Media,

Auteur(s)

Klik op de auteur meer artikelen te zoeken van deze auteur.

Pieter van der Meer
Arko Sports Media

---

Tags van dit artikel

Klik op de tag meer artikelen te zoeken met deze tag.

bewegingswetenschappen
innovatie
topsport

---