Sportakkoord II, Combinatiefuncties, GALA en Brede Spuk

Gezonde leefstijl, zorg, sport, cultuur en leefomgeving verbonden

Op vrijdag 3 februari 2023 is het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) ondertekend door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), GGD GHOR , Zorgverzekeraars Nederland (ZN), staatssecretaris van VWS: Maarten van Ooijen, minister van VWS: Ernst Kuipers en minister voor Langdurige Zorg en Sport van VWS: Conny Helder. In het GALA zijn gezamenlijk afspraken gemaakt op het gebied van gezondheid en welbevinden.

Op 14 december 2022 werd al het ‘Hoofdlijnen Sportakkoord II Sport Versterkt’ ondertekend, waarin ook zeer nadrukkelijk de verbinding wordt gelegd met het GALA, het IZA (Integraal Zorg Akkoord), het programma School & omgeving en de Maatschappelijke Diensttijd. Sport en bewegen kunnen immers ook daarin van grote waarde zijn.

Hiermee zijn 5 belangrijke programma’s en akkoorden over gezonde leefstijl, zorg, sport, cultuur en leefomgeving voor het eerst integraal met elkaar verbonden:

Het GALA, Sportakkoord II en de BRC zijn voor gemeenten bovendien in één Brede Specifieke Uitkering (Brede-SPUK) ondergebracht. De regeling loopt van 2023 t/m 2026.

Publicatie Brede SPUK Staatscourant 8 februari 2023

Gemeenten die in de eerste aanvraagperiode (2023-2026) of de tweede aanvraagperiode (2024-2026) gebruik maken van één of meer onderdelen van de Brede SPUK moeten aan een aantal voorwaarden voldoen. Eén van de voorwaarden is het opstellen en indienen van een integraal plan van aanpak voor de periode 2024-2026 (uiterlijk 30 september 2023) en het herijken van het lokale of regionale sportakkoord (uiterlijk 30 juni 2023).

Formats

Om gemeenten te ondersteunen bij het opstellen van hun integrale plan van aanpak, is door de kerngroep VNG/VSG een format opgesteld. Het format dient als hulpmiddel: door dit in te vullen weet u dat ten minste de verplichte onderdelen (cf. artikel 6.3 van de regeling) in het plan van aanpak zijn opgenomen. Daarnaast bevat het format een aantal tips en aanbevelingen.

Format Plan van aanpak 2024-2026

Toelichting op format Plan van aanpak 2024-2026

Voor de herijking van het lokale of regionale sportakkoord is door VSG een checklist opgesteld die u als hulpmiddel kunt gebruiken. De in te vullen onderdelen kunt u verwerken in uw bijgestelde sportakkoord.

Checklist herijking Sportakkoord

SISA-indicatoren

Jaarlijks vult u als gemeente de SISA verantwoording in per onderdeel van de Brede SPUK. De SISA-indicatoren zijn bekend en kunt u hier vinden. In 2027 vindt er een eenmalige eindafrekening plaats over de totale periode.

FAQ’s Brede SPUK, GALA, Sportakkoord II en BRC

Onderstaand leest u algemene informatie over de akkoorden en regelingen. Heeft u nog vragen, dan kunt u deze stellen via info@sportengemeenten.nl. Misschien vindt u uw antwoord al in het overzicht van veelgestelde vragen over de akkoorden en de brede SPUK:

FAQ Brede SPUK GALA Sportakkoord II versie 17 mei 2023

Brede Regeling Combinatiefuncties

In de bestuurlijke afspraken Brede Regeling Combinatiefuncties 2023 – 2026 wordt onder 1b gesproken over 6 profielen (en een aantal afgeleiden daarvan) die lokaal gehanteerd kunnen worden om de doelen te behalen.

Om gemeenten en werkgevers enig houvast te geven bij het aanstellen en/of continueren van professionals zijn er voor deze rollen profielen opgesteld. Het zijn (nog) geen functiebeschrijvingen met uitzondering van de functiebeschrijvingen en het raamwerk voor de buurtsportcoaches (geïmplementeerd in februari 2021).

In het licht van Sportakkoord II is er extra aandacht voor het bewerkstelligen van de samenhang tussen de inhoudelijke ambities, waaronder de verbinding tussen sportparticipatie en topsport, alsook voor het laten aansluiten van de diverse profielen van professionals op elkaar. Zo ontstaat er een logisch geheel van ambities en functionarissen die daarin een rol spelen.

De profielen geven houvast bij het aanstellen en/of continueren van de diverse professionals. Lokaal maatwerk blijft uiteraard altijd mogelijk zo lang de doelstellingen in de regeling centraal staan en het duidelijk is dat de functionarissen die hieruit betaald worden daaraan gaan bijdragen.

U kunt de profielen hier vinden.

Adviseurs lokale sport gaan van start

Per medio april 2023 zijn 20 adviseurs lokale sport aangesteld die een belangrijke rol spelen bij de uitvoering van Hoofdlijnen Sportakkoord II. Zij hebben in de periode 2023 – 2026 de taak om op lokaal en regionaal niveau het fundament van sportclubs te versterken zodat die een rol kunnen spelen in lokale sportakkoorden. De adviseur lokale sport kan als sparringpartner, adviseur of klankbord  fungeren van lokaal kernteam, lokale sportraad of gemeente. Met als doel om de betrokkenheid van (meer) clubs bij het sportakkoord te stimuleren. Daarnaast helpen zij mee om de maatschappelijke rol van clubs in de sportakkoorden handen en voeten te geven. Kortom, adviseurs lokale sport zijn  – namens alle sportbonden, Platform Ondernemende Sportaanbieders en NOC*NSF – een verbindende schakel binnen het lokale sportnetwerk.

Wilt u meer informatie of bent u benieuwd naar wat de adviseur lokale sport voor club, sportorganisatie of gemeente kan betekenen, kijk dan hier.

Ondersteuning VNG en VSG

De VNG heeft  met VSG een ondersteuningsteam ingericht dat laagdrempelig benaderbaar is voor gemeenten. Dit fungeert  als een centraal punt en vraagbaak voor gemeenten met betrekking tot de implementatie van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA), het Hoofdlijnen Sportakkoord II en de Brede Regeling Combinatiefuncties.

Via de website van het RIVM vindt u verdiepende informatie per doelstelling uit het GALA en Sportakkoord II en een overzicht van kennispartners en ondersteuningsorganisaties.

Regiobijeenkomsten

VNG en VSG organiseren in samenwerking met het ministerie van VWS, de GGD-en en andere ondersteuningspartijen regionale bijeenkomsten voor gemeenten over de implementatie van het GALA en Hoofdlijnen Sportakkoord II.

Van 8 mei t/m 19 juni organiseren VNG en VSG een tweede ronde (verdiepings)bijeenkomsten over de Brede SPUK, samen met de lokale GGD-en andere kennis-en ondersteuningspartners. Deze verdiepingsbijeenkomsten staan in het teken van de herijking van het lokaal Sportakkoord, het integrale plan van aanpak voor 2024-2026, de toepassing van data en de samenwerking op lokaal en regionaal niveau. Bij de invulling van het programma wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de vragen en behoeften die in de diverse regio’s leven.

Het programma, de data en de locaties kunt u hier bekijken.

De verdiepingsbijeenkomsten zijn bedoeld voor medewerkers van gemeenten op het vlak van sport en bewegen, cultuur, gezondheid, het sociaal domein en leefomgeving. Attendeer uw collega’s er dan ook gerust op.

Integrale aanpak als fundament voor beweging naar voorkant

De verbinding tussen de verschillende programma’s en akkoorden moet het fundament vormen voor gerichte wijk-, lokale- en regionale aanpakken van preventie, gezondheid en sociale basis. Van ziekte en zorg, naar gezondheid en preventie: de ‘Beweging naar de voorkant’.

De inzet van alle betrokken partijen is gericht op de gezonde generatie in 2040 met focus op de jeugd door sport, voeding en bewegen als doel. Het bevorderen en behouden van de fysieke en mentale gezondheid staat centraal met specifieke aandacht voor het verminderen van vermijdbare gezondheidsachterstanden, vanaf de eerste 1000 dagen van een kind en met speciale aandacht voor mensen in kwetsbare situaties. Tot slot is ook specifieke aandacht voor volwassenen en op (het behoud van) de vitaliteit van het toenemend aantal ouderen.

SPUK financieel

  • Met het GALA wordt ook een substantiële financiële impuls gegeven aan gemeenten om de doelen die in het akkoord gesteld zijn te kunnen behalen. Het financieel arrangement onder het GALA, het Hoofdlijnen Sportakkoord II, en de Brede Regeling Combinatiefuncties is één nieuwe brede specifieke uitkering (Brede-SPUK);
  • In de Brede-SPUK komt er voor gemeenten in deze kabinetsperiode circa € 300 miljoen per jaar beschikbaar en € 195 miljoen per jaar structureel (exclusief IZA middelen);
  • Bovendien is in het Integraal Zorgakkoord (IZA) afgesproken dat er voor gemeenten jaarlijks maximaal € 150 miljoen structureel beschikbaar wordt gesteld voor concrete plannen om de IZA-doelen – die mede gericht zijn op gezondheidsbevordering – te verwezenlijken;
  • De verdeling van de SPUK-middelen over gemeenten is gebaseerd op inwonertal en het aantal inwoners met gezondheidsachterstanden (gebaseerd op inkomensniveau en opleidingsniveau). Beoogd is om met prioriteit in te zetten op de inwoners, buurten en wijken waar sprake is van achterstanden;
  • De regeling loopt van 2023 t/m 2026 en wordt uitgevoerd door DUS-i (vanaf 8 februari 2023);
  • Voor elke gemeente is voor ieder onderdeel jaarlijks een bedrag beschikbaar. Deze bedragen vindt u in bijlage 4 van de regeling. De jaarlijkse budgetten per onderdeel vindt u in bijlage 3 van de regeling.

VWS, VNG, VSG, GGD-GHOR en Zorgverzekeraars Nederland onderschrijven de volgende gemeenschappelijke doelen:

  • Terugdringen gezondheidsachterstanden;
  • Een gezonde fysieke leefomgeving die uitnodigt tot bewegen en ontmoeten;
  • Het versterken van (de verbinding met) de sociale basis;
  • Een gezonde leefstijl;
  • Versterking van de mentale weerbaarheid en mentale gezondheid;
  • Vitaal ouder worden;
  • Domeinoverstijgende inzet vanuit een regionale preventie infrastructuur.

Health in all policies

De gezondheid van mensen wordt door veel factoren beïnvloed. Deze factoren kunnen individueel zijn, maar ook factoren als bestaans(on)zekerheid, gezondheidsvaardigheden en de fysieke en sociale leefomgeving kunnen een rol spelen. VWS neemt het initiatief om samen met andere departementen een agenda op te stellen om gezondheid op diverse beleidsterreinen te agenderen en tot een integrale afweging te komen van beleidskeuzes waarin gezondheid wordt meegenomen. Bijvoorbeeld op het gebied van de inrichting van een gezonde fysieke leefomgeving (ruimtelijke ordening, woningbouw, klimaatadaptatie, mobiliteit en de ontwikkeling van het landelijk gebied). In dit kader is er ook samenwerking tussen de ministeries VWS en OCW waar het gaat om de gezondheidseffecten van cultuurdeelname.

Gezondheidsachterstanden

Het thema gezondheidsachterstanden loopt als een rode draad door het GALA. Mensen met een lager opleidingsniveau leven gemiddeld ruim 4 jaar korter en krijgen bovendien ruim 14 jaar eerder te maken met een slechter ervaren gezondheid dan hoogopgeleiden . Het verminderen van gezondheidsachterstanden vergt meer dan alleen de inzet op gezondheid. Mensen met schulden, zonder baan of zorgen over hun woning kunnen het zich niet veroorloven om gezond te leven of hebben hier geen mentale ruimte voor. Een bredere blik op gezondheid en een integrale langdurige aanpak gericht op de wijken en mensen die kampen met gezondheidsachterstanden is nodig.

GALA in relatie tot Sportakkoord II Sport versterkt

Met het Sportakkoord II zetten VWS, VNG en VSG, NOC*NSF en POS in op het versterken van het fundament om te kunnen sporten en daar plezier aan te beleven en het vergroten van het bereik van de sport zodat meer mensen zich aangesproken en uitgenodigd voelen te gaan sporten en sport te beleven.

Door meer betekenis te geven aan sport wordt specifiek ingezet op de waarde van sport voor de maatschappij: energie, plezier en zingeving in het dagelijks leven door en van de sport zelf, maar ook een bijdrage aan het tegengaan van eenzaamheid en kansenongelijkheid, of juist het bevorderen van gezondheid.

GALA in relatie tot de Brede Regeling Combinatiefuncties

De domeinen waarbinnen de functionarissen werkzaam zijn, zijn: Sport, Bewegen, Cultuur, Onderwijs, Preventie, Gezondheid, Zorg en Welzijn c.q. het sociaal domein (zoals sociale zaken inclusief aanpak armoede & schulden). Er is hierbij altijd sprake van een combinatie van minimaal twee domeinen, waarbij sport en/of cultuur leidend zijn.

De inzet van de functionarissen in de Brede Regeling Combinatiefuncties hangt samen met de doelen die zijn afgesproken in programma’s zoals het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). De functionaris die hiermee de verbinding legt is de Coördinator Sport en Preventie. Andere programma’s waarop de inzet van de functionarissen is gebaseerd zijn bijvoorbeeld Cultuureducatie met kwaliteit, het programma Meer kinderen, jongeren en volwassenen die sporten, bewegen en meedoen aan cultuur. Het gaat hierbij ook om kwetsbare groepen en mensen die achterblijven in sport-, beweeg- en cultuurdeelname.

GALA in relatie tot het Integraal Zorgakkoord (IZA)

Het GALA geeft nadere invulling aan de afspraken die in het IZA zijn gemaakt over de regionale samenwerking tussen zorgverzekeraars en gemeenten op het terrein van gezondheidsbevordering en preventie en de inrichting van ketenaanpakken die meerdere domeinen beslaan (Wet publieke gezondheid, Wet maatschappelijke ondersteuning, Zorgverzekeringswet en Jeugdwet).

GALA in relatie tot het programma Wonen Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO)

Het bevorderen en behouden van vitaliteit van ouderen is een belangrijk speerpunt in zowel het GALA als het WOZO-programma. Verschillende acties dragen hieraan bij. In het GALA is specifiek aandacht voor bewegen, ondervoeding en valpreventie. Ook de inzet op het versterken van de sociale basis draagt in belangrijke mate bij aan de vitaliteit van ouderen.

Relevante links om te volgen

Inspiratie

De volgende documenten kunnen dienen ter inspiratie:

Informatie

Neem voor meer informatie contact op via info@sportengemeenten.nl