Sportakkoord II, Combinatiefuncties, GALA en Brede Spuk

Gezonde leefstijl, zorg, sport, cultuur en leefomgeving verbonden

Op vrijdag 3 februari 2023 is het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) ondertekend door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), GGD GHOR , Zorgverzekeraars Nederland (ZN), staatssecretaris van VWS: Maarten van Ooijen, minister van VWS: Ernst Kuipers en minister voor Langdurige Zorg en Sport van VWS: Conny Helder. In het GALA zijn gezamenlijk afspraken gemaakt op het gebied van gezondheid en welbevinden.

Op 14 december 2022 werd al het ‘Hoofdlijnen Sportakkoord II Sport Versterkt’ ondertekend, waarin ook zeer nadrukkelijk de verbinding wordt gelegd met het GALA, het IZA (Integraal Zorg Akkoord), het programma School & omgeving en de Maatschappelijke Diensttijd. Sport en bewegen kunnen immers ook daarin van grote waarde zijn.

Hiermee zijn 5 belangrijke programma’s en akkoorden over gezonde leefstijl, zorg, sport, cultuur en leefomgeving voor het eerst integraal met elkaar verbonden:

Het GALA, Sportakkoord II en de BRC zijn voor gemeenten bovendien in één Brede Specifieke Uitkering (Brede-SPUK) ondergebracht. De regeling loopt van 2023 t/m 2026.

Publicatie Brede SPUK Staatscourant 8 februari 2023

FAQ’s Brede SPUK, GALA, Sportakkoord II en BRC

Onderstaand leest u algemene informatie over de akkoorden en regelingen. Heeft u nog vragen, dan kunt u deze stellen via info@sportengemeenten.nl. Misschien vindt u uw antwoord al in het overzicht van veelgestelde vragen en antwoorden over de akkoorden en de brede SPUK:

FAQ Brede SPUK, GALA, Sportakkoord II en BRC versie 13 februari 2023

Brede Regeling Combinatiefuncties

De Brede Regeling Combinatiefuncties is ondertekend en op 6 februari 2023 aan de Tweede Kamer gestuurd. De domeinen waarbinnen de functionarissen werkzaam zijn, zijn: Sport, Bewegen, Cultuur, Onderwijs, Preventie, Gezondheid, Zorg en Welzijn c.q. het sociaal domein (zoals sociale zaken inclusief aanpak armoede & schulden). Er is hierbij altijd sprake van een combinatie van minimaal twee domeinen, waarbij sport en/of cultuur leidend zijn.

De inzet van de functionarissen in de Brede Regeling Combinatiefuncties hangt samen met de doelen die zijn afgesproken in programma’s zoals het GALA. De functionaris die hiermee de verbinding legt is de Coördinator Sport en Preventie. Andere programma’s waarop de inzet van de functionarissen is gebaseerd zijn bijvoorbeeld Cultuureducatie met kwaliteit, het programma Cultuurparticipatie en de Human Capital Agenda Sportsector.

Voor de profielbeschrijving van de Coördinator Sport en Preventie zie hier: Coördinator sport en preventie profiel

De profielen van de Coördinator Sport en Preventie en de (andere) functionarissen uit de BRC worden op dit moment nog (verder) uitgewerkt. Zodra deze definitief zijn, worden ze via sportindebuurt.nl en via deze website gedeeld. Het profiel van de Coördinator Sport en Preventie is al gedeeld omdat er veel vragen over worden gesteld.

Ondersteuning VNG en VSG

Om gemeenten goed op weg te helpen met de Brede-SPUK en het GALA wordt door de VNG, in samenwerking met VSG een ondersteuningsteam ingericht dat laagdrempelig benaderbaar is voor gemeenten. Het ondersteuningsteam fungeert als een vraagbaak voor gemeenten over het GALA, IZA, Sportakkoord II, de Brede Regeling Combinatiefuncties en de Brede-SPUK. VNG en VSG werken daarbij nauw samen met VWS en kennis- en ondersteuningspartijen.

Startbijeenkomsten in uw regio

VNG en VSG organiseren in samenwerking met het ministerie van VWS en GGD-GHOR en andere ondersteuningspartijen vanaf 13 februari 2023 regionale (fysieke) startbijeenkomsten over hoe u binnen uw gemeente aan de slag kunt gaan met de implementatie van de verschillende akkoorden, het integraal plan van aanpak en lokale/regionale samenwerking, goede voorbeelden etc. Gemeenten hebben een uitnodiging ontvangen voor deze bijeenkomsten. De data en locaties kunt u hier bekijken.

De startbijeenkomsten zijn bedoeld voor gemeenteambtenaren (preventieve) gezondheid, sport- en beweegstimulering, cultuurparticipatie, sociale basis en leefomgeving. U heeft hiervoor een uitnodiging ontvangen. Stuur deze uitnodiging dan ook gerust door naar uw collega’s!

Voor meer informatie over de bijeenkomsten, kijk hier: Update deelnemers regionale bijeenkomsten Brede SPUK

Op vrijdag 10 maart en dinsdag 14 maart is er tevens de gelegenheid om uw vragen te stellen tijdens de online vragenuren. Kijk hier voor meer informatie.

Integrale aanpak als fundament voor beweging naar voorkant

De verbinding tussen de verschillende programma’s en akkoorden moet het fundament vormen voor gerichte wijk-, lokale- en regionale aanpakken van preventie, gezondheid en sociale basis. Van ziekte en zorg, naar gezondheid en preventie: de ‘Beweging naar de voorkant’.

De inzet van alle betrokken partijen is gericht op de gezonde generatie in 2040 met focus op de jeugd door sport, voeding en bewegen als doel. Het bevorderen en behouden van de fysieke en mentale gezondheid staat centraal met specifieke aandacht voor het verminderen van vermijdbare gezondheidsachterstanden, vanaf de eerste 1000 dagen van een kind en met speciale aandacht voor mensen in kwetsbare situaties. Tot slot is ook specifieke aandacht voor volwassenen en op (het behoud van) de vitaliteit van het toenemend aantal ouderen.

SPUK financieel

  • Met het GALA wordt ook een substantiële financiële impuls gegeven aan gemeenten om de doelen die in het akkoord gesteld zijn te kunnen behalen. Het financieel arrangement onder het GALA, het Hoofdlijnen Sportakkoord II, en de Brede Regeling Combinatiefuncties is één nieuwe brede specifieke uitkering (Brede-SPUK);
  • In de Brede-SPUK komt er voor gemeenten in deze kabinetsperiode circa € 300 miljoen per jaar beschikbaar en € 195 miljoen per jaar structureel (exclusief IZA middelen);
  • Bovendien is in het Integraal Zorgakkoord (IZA) afgesproken dat er voor gemeenten jaarlijks maximaal € 150 miljoen structureel beschikbaar wordt gesteld voor concrete plannen om de IZA-doelen – die mede gericht zijn op gezondheidsbevordering – te verwezenlijken;
  • De verdeling van de SPUK-middelen over gemeenten is gebaseerd op inwonertal en het aantal inwoners met gezondheidsachterstanden (gebaseerd op inkomensniveau en opleidingsniveau). Beoogd is om met prioriteit in te zetten op de inwoners, buurten en wijken waar sprake is van achterstanden;
  • De regeling loopt van 2023 t/m 2026 en wordt uitgevoerd door DUS-i (vanaf 8 februari 2023);
  • Voor elke gemeente is voor ieder onderdeel jaarlijks een bedrag beschikbaar. Deze bedragen vindt u in bijlage 4 van de regeling. De jaarlijkse budgetten per onderdeel vindt u in bijlage 3 van de regeling.

VWS, VNG, VSG, GGD-GHOR en Zorgverzekeraars Nederland onderschrijven de volgende gemeenschappelijke doelen:

  • Terugdringen gezondheidsachterstanden;
  • Een gezonde fysieke leefomgeving die uitnodigt tot bewegen en ontmoeten;
  • Het versterken van (de verbinding met) de sociale basis;
  • Een gezonde leefstijl;
  • Versterking van de mentale weerbaarheid en mentale gezondheid;
  • Vitaal ouder worden;
  • Domeinoverstijgende inzet vanuit een regionale preventie infrastructuur.

Health in all policies

De gezondheid van mensen wordt door veel factoren beïnvloed. Deze factoren kunnen individueel zijn, maar ook factoren als bestaans(on)zekerheid, gezondheidsvaardigheden en de fysieke en sociale leefomgeving kunnen een rol spelen. VWS neemt het initiatief om samen met andere departementen een agenda op te stellen om gezondheid op diverse beleidsterreinen te agenderen en tot een integrale afweging te komen van beleidskeuzes waarin gezondheid wordt meegenomen. Bijvoorbeeld op het gebied van de inrichting van een gezonde fysieke leefomgeving (ruimtelijke ordening, woningbouw, klimaatadaptatie, mobiliteit en de ontwikkeling van het landelijk gebied). In dit kader is er ook samenwerking tussen de ministeries VWS en OCW waar het gaat om de gezondheidseffecten van cultuurdeelname.

Gezondheidsachterstanden

Het thema gezondheidsachterstanden loopt als een rode draad door het GALA. Mensen met een lager opleidingsniveau leven gemiddeld ruim 4 jaar korter en krijgen bovendien ruim 14 jaar eerder te maken met een slechter ervaren gezondheid dan hoogopgeleiden . Het verminderen van gezondheidsachterstanden vergt meer dan alleen de inzet op gezondheid. Mensen met schulden, zonder baan of zorgen over hun woning kunnen het zich niet veroorloven om gezond te leven of hebben hier geen mentale ruimte voor. Een bredere blik op gezondheid en een integrale langdurige aanpak gericht op de wijken en mensen die kampen met gezondheidsachterstanden is nodig.

GALA in relatie tot Sportakkoord II Sport versterkt

Met het Sportakkoord II zetten VWS, VNG en VSG, NOC*NSF en POS in op het versterken van het fundament om te kunnen sporten en daar plezier aan te beleven en het vergroten van het bereik van de sport zodat meer mensen zich aangesproken en uitgenodigd voelen te gaan sporten en sport te beleven.

Door meer betekenis te geven aan sport wordt specifiek ingezet op de waarde van sport voor de maatschappij: energie, plezier en zingeving in het dagelijks leven door en van de sport zelf, maar ook een bijdrage aan het tegengaan van eenzaamheid en kansenongelijkheid, of juist het bevorderen van gezondheid.

GALA in relatie tot de Brede Regeling Combinatiefuncties

De domeinen waarbinnen de functionarissen werkzaam zijn, zijn: Sport, Bewegen, Cultuur, Onderwijs, Preventie, Gezondheid, Zorg en Welzijn c.q. het sociaal domein (zoals sociale zaken inclusief aanpak armoede & schulden). Er is hierbij altijd sprake van een combinatie van minimaal twee domeinen, waarbij sport en/of cultuur leidend zijn.

De inzet van de functionarissen in de Brede Regeling Combinatiefuncties hangt samen met de doelen die zijn afgesproken in programma’s zoals het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). De functionaris die hiermee de verbinding legt is de Coördinator Sport en Preventie. Andere programma’s waarop de inzet van de functionarissen is gebaseerd zijn bijvoorbeeld Cultuureducatie met kwaliteit, het programma Meer kinderen, jongeren en volwassenen die sporten, bewegen en meedoen aan cultuur. Het gaat hierbij ook om kwetsbare groepen en mensen die achterblijven in sport-, beweeg- en cultuurdeelname.

GALA in relatie tot het Integraal Zorgakkoord (IZA)

Het GALA geeft nadere invulling aan de afspraken die in het IZA zijn gemaakt over de regionale samenwerking tussen zorgverzekeraars en gemeenten op het terrein van gezondheidsbevordering en preventie en de inrichting van ketenaanpakken die meerdere domeinen beslaan (Wet publieke gezondheid, Wet maatschappelijke ondersteuning, Zorgverzekeringswet en Jeugdwet).

GALA in relatie tot het programma Wonen Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO)

Het bevorderen en behouden van vitaliteit van ouderen is een belangrijk speerpunt in zowel het GALA als het WOZO-programma. Verschillende acties dragen hieraan bij. In het GALA is specifiek aandacht voor bewegen, ondervoeding en valpreventie. Ook de inzet op het versterken van de sociale basis draagt in belangrijke mate bij aan de vitaliteit van ouderen.

Relevante links om te volgen

Inspiratie

De volgende documenten kunnen dienen ter inspiratie:

Informatie

Neem voor meer informatie contact op via info@sportengemeenten.nl