Visie & Beleidsplein

« Terug naar overzicht

Sportclub... en nog zoveel meer

L'abée, D., & Kenniscentrum Sport (2016). Sportclub... en nog zoveel meer.

Uitvaartplechtigheden bij de voetbalvereniging

De voetbalclub HVV Laakkwartier in Den Haag werkt samen met andere organisaties in het Buurthuis van de Toekomst. Bij HVV Laakkwartier worden naast de reguliere voetbaltrainingen en -wedstrijden nu ook hele andere activiteiten georganiseerd. In het gebouw is bijvoorbeeld een zorgloket voor ouderen. Een advocatenkantoor houdt er spreekuur. Basisscholen organiseren er naschoolse activiteiten. Er vinden wijkfeesten plaats en vergaderingen van verschillende instellingen. Er is zelfs de mogelijkheid uitvaartplechtigheden te houden.

Bekijk in dit filmpje hoe de samenwerking tussen HVV Laakkwartier en het Buurthuis van de Toekomst eruitziet.

Centraal punt in de wijk
Wat het effect van het Buurthuis van de Toekomst is op de wijk Laakkwartier? “Je wordt een soort centraal punt in de wijk, een bindende factor, herkenbaar voor veel mensen en waar veel partijen samenkomen”, zegt Ron Jansen, voorzitter. “Als voetbalclub ben je er altijd, voor iedere leeftijdscategorie. Van jeugd tot senioren. Daardoor ben je automatisch belangrijk voor de wijk en daarom is maatschappelijke betrokkenheid van een sportvereniging ook ontzettend belangrijk.” Bijkomend voordeel is dat door het bijeenkomen van diverse groepen van met name ouderen er een nieuwe aanwas van vrijwilligers is. Het hele artikel is te lezen op sportknowhowxl.nl, informatieplatform voor de zakelijke sportmarkt in Nederland.

De lokale kracht van sport

De ontwikkeling naar een verbrede maatschappelijke rol van sportverenigingen heeft in 2015 een nieuwe impuls gekregen. Overheidstaken in het sociale domein; de Jeugdwet, Wmo en de Participatiewet, zijn sinds 1 januari 2015 de verantwoordelijkheid van gemeenten geworden.

Sport en bewegen kunnen een positieve bijdrage leveren aan de nieuwe vraagstukken, uitdagingen en ambities waar gemeenten en de (lokale) organisaties voor staan. Sport en bewegen is gezond en haalt het beste in mensen naar boven. Sport en bewegen kan bijdragen aan een gezonde en vitale wijk. Sportverenigingen kunnen daarnaast een belangrijke verbindende en maatschappelijke rol vervullen. Een sportvereniging – en ook andere beweegaanbieders – kunnen een ontmoetingsplek in de wijk zijn en een bindende factor tussen mensen uit verschillende generaties met een diversiteit aan achtergronden en persoonlijke situaties.

Zes maatschappelijke effecten van sport

In de uitwerking van het Olympisch plan 2028, Nederlandse sport naar Olympisch niveau, noemt NOC*NSF zes maatschappelijke effecten van sport.

  1. Draagt bij aan fysieke en mentale gezondheid
  2. Levert economisch rendement op
  3. Draagt bij aan opvoeding en socialisatie van kinderen
  4. Draagt bij aan de sociale samenhang in buurt en
  5. Zorgt voor een positieve beeldvorming tussen verschillende (etnische) groepen in de Nederlandse samenleving
  6. Stimuleert innovatie en duurzaamheid

 

Lokale initiatieven

Er zijn verschillende initiatieven en projecten waarin sportverenigingen op lokaal niveau hun rol van sportaanbieder naar andere doelgroepen en/of andere activiteiten verbreden. Doel van de verbreding is voor veel gemeenten het verzilveren van de maatschappelijke waarde van de sportvereniging en kostenbesparing (effectiever gebruik van de ruimte of accommodatie en koppeling van maatschappelijke activiteiten). Sportverenigingen besluiten ook vaak zelf – zonder stimulering vanuit de gemeente – om meer maatschappelijk actief te worden. Dat kan zijn omdat er behoefte wordt gevoeld vanuit de leden zelf. Denk aan het opzetten van een autistenteam door een lid (vader) die graag ook zijn kind ziet sporten in georganiseerd verband.

Meer dan voetbal: Plusvoetbal van BSV Boeimeer heeft een team voor kinderen met een autistische stoornis.

Open clubs

Een honkbalclub die activiteiten verzorgt in een woonzorgcentrum. Een korfbalclub die werkt maakt van een gezonde sportkantine. Een hockeyvereniging die kinderopvang op het complex mogelijk maakt. Een atletiekvereniging die dagbesteding verzorgt voor mensen met een beperking.

Sportverenigingen die meer doen dan hun kerntaak sport aanbieden, worden ook wel maatschappelijk actieve sportverenigingen of open clubs genoemd. Hieronder een korte beschrijving van enkele programma’s waarbij verenigingen zich hebben ontwikkeld in een meer maatschappelijk, externe, open functie.

  • Sport Plus Programma Rotterdam: Sport Plus staat voor sportverenigingen die iets extra’s doen en daarmee iets extra’s betekenen voor de stad Rotterdam. Het programma staat voor de inzet van sport als middel voor het bereiken van doelen op maatschappelijk vlak. De ‘Sport-Plus-verenigingen’ werken mee aan de doelstellingen van de stad Rotterdam aan de hand van vijf centrale thema’s: gezondheid, onderwijs, re-integratie/werk, sportparticipatie van bijzondere doelgroepen en veiligheid. Door samen te werken met diverse partners uit verschillende sectoren, koppelen Rotterdam Sportsupport en de deelnemende verenigingen de kracht van sport aan vele maatschappelijke ambities. Doel is dat de vereniging hier zelf beter van wordt, maar vooral dat zij wat betekent voor anderen. Momenteel zijn er vijftien sportverenigingen benoemd als Sport-Plus-verenigingen en deze ontvangen ondersteuning op maat.
  • Sportdorp: een Sportdorp is een samenwerkingsverband van sportverenigingen en andere lokale partijen in een wijk of dorpskern, met als doel zo veel mogelijk inwoners vanuit hun eigen behoefte meer en vaker te laten sporten en bewegen. Dit in een bereikbare en geschikte omgeving. Sport wordt daarbij dóór en vóór de dorpsbewoners georganiseerd. Het stimuleren van samenwerking tussen verenigingen en andere lokale organisaties maakt dat besturen makkelijker wordt, er meer vrijwilligers actief zijn en het kader efficiënter inspeelt op de vraag van de bewoners.
  • Buurthuis van de Toekomst Den Haag: sportclubs, scholen, culturele instellingen en andere organisaties in de wijk werken slim met elkaar samen in het buurthuis van de toekomst. Hierdoor is bijvoorbeeld de korfbalclub niet alleen een korfbalclub, maar ook een plek waar mensen samenkomen voor een praatje, voor een cursus of voor huiswerkbegeleiding. Het buurthuis van de toekomst past bij de ontwikkeling dat bewoners zelf actief meedoen in hun wijk. De sportclub wordt zo het centrale ontmoetingspunt van de wijk.
  • Maatschappelijk Verantwoord Verenigen (MVV): MVV Nederland gaat uit van de kracht en het belang van vrijwilligers(organisaties) voor de samenleving. MVV leidt in een aantal praktisch uitvoerbare stappen tot bruisende, vitale, ondernemende en structureel breed maatschappelijke vrijwilligersorganisaties. Verbinden en samenwerken, zowel op gemeentelijk als op wijkniveau, staat daarbij centraal. De MVV werkt met een implementatiemethode die voor alle sport-, cultuur- en welzijnsorganisaties toepasbaar is. De kernactiviteit van de vrijwilligersorganisatie en de lokale situatie vormen daarbij altijd het uitgangspunt.
  • Atletiekunie en open club: Het open club principe (film)
  • Inspirerende verhalen over de maatschappelijke waarde van sport vertelt door betrokkenen vanuit sport, zorg, welzijn, arbeidsintegratie en onderwijs. 
  • De maatschappelijk effecten van sport worden ook beschreven in de literatuurreview ‘De maatschappelijke waarde van sport’ van het Verwey-Jonker instituut. Het Verwey-Jonker instituut gaat in op de vraag wat er bekend is over de maatschappelijke effecten van sport. Hiervoor zijn nationale en internationale wetenschappelijke publicaties bestudeerd. Ook vonden interviews plaats met verschillende gerenommeerde wetenschappers.

 

Overzicht van publicaties

  • Lucassen, J.M.H. & Kalmthout, J. van (2015). Vitale clubs voor sport en samenleving. Kennisbron voor de stimulering van vitale en open sportverenigingen. Utrecht/Deventer: Mulier Instituut/Sport en Kennis

Dit boek geeft meer inzicht in de vitaliteit van de sportverenigingen en de rol van de vereniging in een veranderende omgeving waarin steeds meer een maatschappelijk beroep op de vereniging wordt gedaan. In het begrip vitaliteit komen de organisatiekracht en de maatschappelijke rol van de vereniging vaak samen. In het boek wordt ingegaan hoe de maatschappelijke rol van de vereniging vanuit de (lokale) overheid wordt benaderd maar ook vanuit de verenigingen zelf.

Wat is een open club en welke vormen bestaan er?

De publicatie maakt de werkwijze van een gemeentelijk programma op het gebied van ontwikkeling van de maatschappelijke rol van de sportvereniging inzichtelijk door 4 jaar het Sportplusprogramma te volgen. Het onderzoek biedt hele concrete inzichten om maatschappelijke activiteiten op sportverenigingen en de samenwerking tussen organisaties in het sociale domein in dit geval in Rotterdam mogelijk te maken.

Centrale onderzoeksvraag in dit rapport: In hoeverre zijn Amsterdamse sportverenigingen maatschappelijk actief en welke randvoorwaarden en factoren hebben invloed op de keuze van de sportvereniging om maatschappelijk actief te zijn? Het is een van de eerste onderzoeken die de mate van maatschappelijke rol of maatschappelijke activiteit van sportverenigingen in beeld probeerde te brengen en gekeken heeft naar factoren en randvoorwaarden die daarop van invloed zijn.

  • Daanen-Smits, H., Egdom, H. van, Houselt, C. van, Mercus, P.H., & Veerman, H. (2012). Vernieuwen: binden, inspireren, de resultaten van Proeftuinen nieuwe sportmogelijkheden. Deel II. Deventer: …daM uitgeverij.

Sportverenigingen zullen continu moeten kunnen inspelen op veranderende wensen van de kritische sportconsument. Vanaf 2008 hebben verenigingen in 22 Proeftuinen de kans gekregen om te experimenteren met vernieuwend sportaanbod. Ze deden dat veelal in samenwerking met gemeenten en andere lokale organisaties. In het eerder verschenen boek ‘Vernieuwen. Binden. Inspireren.’ zijn de resultaten van vijftien Proeftuinen opgetekend aan de hand van interviews met de kartrekkers. Ook zijn aan de hand van deze concrete voorbeelden acht thema’s belicht rond de vernieuwing van het sportaanbod. De resultaten geven een inkijk in een aantal praktijkvoorbeelden, allemaal maatschappelijke functies, rollen die een vereniging kan vervullen. Het beschouwende hoofdstuk brengt verschillende aspecten, leermomenten samen een mooie conclusie, samenvatting, overkoepeling van alle projecten.

  • Boessenkool, J., Lucassen, J.M.H., Waardenburg, M., Kemper, F. & Kalmthout, J. van (2011). Sportverenigingen. Tussen tradities en ambities. Nieuwegein/’s-Hertogenbosch: Arko Sports Media/W.J.H. Mulier Instituut.

Centrale vragen in dit boek: Kunnen sportverenigingen, gezien de externe invloeden, zich bestuurlijk en in organisatorische zin staande houden en zo ja, hoe dan? Blijven positief gewaardeerde aspecten van het verenigingsleven daarbij nog intact? Welke discrepanties, spanningen en dilemma’s doen zich voor en wat zouden deze moeten betekenen voor toekomstig beleid. Het boek geeft een vrij compleet beeld van ontwikkelingen in het sportverenigingsleven in een complexe, veranderende omgeving en de (maatschappelijke) rol en mogelijkheden van de sportvereniging daarin.

Uitgever(s): Kenniscentrum Sport,

Auteur(s)

Klik op de auteur meer artikelen te zoeken van deze auteur.

Dayenne L'abée
Kenniscentrum Sport

Tags van dit artikel

Klik op de tag meer artikelen te zoeken met deze tag.

maatschappelijke betrokkenheid
maatschappelijke effecten
sportaanbod
sportverenigingen