Wet Markt en Overheid
Dossier
Na een overgangstermijn van twee jaar dient iedere gemeente die economische activiteiten verricht op de markt, per 1 juli 2014 te voldoen aan de Wet Markt en Overheid.
De wet bevat gedragsregels voor gemeenten en andere overheden die goederen of diensten zelf of via overheidsbedrijven op de markt aanbieden.
De exploitatie van sportaccommodaties door gemeenten (of via overheidsbedrijven) wordt door de Autoriteit Consument en Markt ook gezien als een economische activiteit.
Gemeenten voor wie dit geldt, hebben reeds actie ondernomen, waarbij zij tot op heden de keuze hadden uit onderstaande twee opties:
- Beleid ontwikkelen dat in overeenstemming is met de vier gedragregels uit de Wet Markt en Overheid (waaronder kostprijs dekkende tarieven);
- Algemeen belangbesluit nemen dat de exploitatie van sportaccommodaties een economische activiteit is die plaats vindt in het algemeen belang.
Veel gemeenten stellen sportaccommodaties gesubsidieerd en onder de integrale kostprijs ter beschikking aan sportverenigingen omdat sport een belangrijke bijdrage levert aan gezondheid en participatie binnen de gemeente. Voor de meeste sporten geldt dat er geen markt is. Bijna alle gemeenten hebben dan een algemeen belangbesluit genomen dat de exploitatie van sportaccommodaties plaats vindt in het algemeen belang.
De politiek
In de Tweede Kamer hebben VVD en D66 naar aanleiding van een evaluatie van de Wet, Markt en Overheid een initiatiefnota opgesteld om de Wet Markt en Overheid (onderdeel van de Mededingingswet) aan te passen. Aanleiding voor het indienen van de nota is een evaluatie van de wet. Het voorstel van VVD en D66 betreft een forse beperking voor lagere overheden om de algemeen belanguitzondering toe te passen.
Op voorstel van Minister Kamp heeft de ministerraad op 3 juni 2016 ingestemd om aan de slag te gaan met de uitwerking van een wetswijziging op de Wet, Markt en Overheid.
De minister heeft zich voorgenomen om de algemeen belanguitzondering aan te scherpen. Daarbij kan worden gedacht aan specifieke motiveringsvereisten en meer inspraak voor ondernemers vooraf. Met het aanscherpen van de uitzondering worden overheden gedwongen ondernemers goed te betrekken bij algemeen belangbesluiten, hun besluiten goed te motiveren en meer aandacht te besteden aan de concurrentienadelen voor ondernemers. Overheden worden zo verplicht de voor- en nadelen van een algemeen belangbesluit zorgvuldig af te wegen. Dit voorkomt dat overheden zonder goede afweging en aandacht voor de effecten op ondernemers de algemeen belanguitzondering inroepen en zo tegen ongelijke voorwaarden met ondernemers concurreren.
Op 3 juni 2016 heeft het kabinet per brief aangekondigd voornemens te zijn om een wetsvoorstel over markt en overheid naar de Tweede Kamer te sturen. Afgelopen jaar is de richting die het kabinet in haar brief heeft beschreven verder uitgewerkt tot een wetsvoorstel.
Uit het ontwerpbesluit van 14 november 2016 van minister Kamp van Economisch Zaken blijkt dat de gedragsregels voor overheden die de markt betreden tot 1 juli 2019 van kracht blijven. De wetswijziging die nodig is voor het inperken van de mogelijkheid voor overheden om een uitzondering te maken op de Wet, Markt en Overheid kan namelijk niet plaatsvinden voor de datum waarop de Wet Markt en Overheid van rechtswege vervalt, 1 juli 2017. Daarom wordt de Wet Markt en Overheid met twee jaar verlengd.
Wetsvoorstel wijziging Wet M&O (1 sept. 2019)
Op 1 september 2017 is het wetsvoorstel wijziging wet, markt en overheid ter consultatie online geplaatst, zie internetconsultatie. Met het wetsvoorstel wordt de algemeen belang uitzondering in de Wet, Markt en Overheid (hoofdstuk 4b Mededingingswet) aangescherpt via motivering eisen, inspraak voor ondernemers en een verplichte periodieke evaluatie van gemaakte uitzonderingen.
Verlengingsbesluit regels Wet M&O (febr. 2019)
Per 1 juli is de werkingsduur van de regels van de Wet Markt & Overheid twee jaar verlengd tot 1 juli 2021. Overheidsorganisaties die economische activiteiten verrichten moeten zich daarom nog steeds aan de Wet Markt & Overheid houden. De reden voor de verlenging van de regels is dat de geplande wijziging van de Wet Markt & Overheid niet voor de eerdere vervaldatum doorgevoerd kon worden. (zie voor meer informatie proces)
Wat doen VSG, NOC*NSF en VNG?
NOC*NSF, Vereniging Sport en Gemeenten trekken samen met VNG op om een besluit met nadelige gevolgen voor sport en de gemeenten te voorkomen. Wij houden u op de hoogte van de genomen stappen en de verdere ontwikkelingen (zie paragraaf: het proces).
26 oktober 2017 – reactie VSG op internetconsultatie wetsvoorstel wijziging wet, markt en overheid
Reactie VSG waarin ingegaan word op het verwacht effect van het wetswijzigingsvoorstel voor overheden.
8 maart 2016 – Juridisch advies inzake Wet, Markt en Overheid NOC*NSF
In opdracht van NOC*NSF is er tevens een juridisch advies opgesteld over de Wet, Markt en Overheid wat is opgeleverd op 8 maart 2016. Dit juridisch advies is gedeeld met betrokken ministeries en Kamerleden. Uit dit juridisch advies komt naar voren dat het belangrijk is dat de mogelijkheid om een algemeen belangbesluit te nemen behouden blijft in de wet. Dit aangezien er geen andere juridische grondslag is om de sport als algemeen belang uit te zonderen van de Wet, Markt en Overheid. Wel is er een mogelijkheid gemeenten te vragen de besluiten beter te onderbouwen en de Autoriteit Consument en Markt (ACM) voldoende controlemogelijkheden te geven.
18 december 2015 – brief NOC*NSF en VSG inzake initiatiefnota VVD en D66
Gezamenlijke brief (NOC*NSF en VSG) verzonden naar minister Kamp van Economische zaken inzake initiatiefnota.
De wet
Overheden mogen uiteenlopende economische producten en diensten aanbieden. Die activiteiten variëren per gemeente in aard en omvang, maar die activiteiten hebben een gemeenschappelijk kenmerk. Het gemeenschappelijk kenmerk is dat er voor die economische activiteiten marktpartijen bestaan die vergelijkbare producten en diensten in concurrentie kunnen aanbieden.
Omdat een overheid over publieke middelen beschikt, ontstaat het risico dat die middelen wellicht oneigenlijk worden ingezet voor die economische activiteiten, met als gevolg dat de markt hierdoor zou kunnen worden verstoord. Om die verstoring te voorkomen moet de overheid (4) gedragsregels aanhouden voor zover een overheid economische producten en diensten op een markt aanbiedt. Die gedragsregels en andere beginselen om een marktverstoring te voorkomen zijn opgenomen in de Wet Markt en Overheid (wet M&O) (deze wet is opgenomen in de Mededingingswet)
Formeel was die wet M&O al van kracht per 1 juli 2012 voor het aanbod van nieuwe producten en diensten die van economische aard zijn. Voor lopende producten en diensten is een overgangstermijn ingesteld en die termijn verloopt per 1 juli 2014 (artikel II Wet M&O). Dus vanaf 1 juli 2014 geldt deze wet zowel voor bestaande activiteiten als voor nieuwe activiteiten.
Vier gedragsregels
Eén van de uitgangspunten van die wetgeving is dat een overheid uiteraard wel economische producten en diensten mag aanbieden, mits die producten en diensten tegen de intergrale kostprijs worden aangeboden. Deze kostprijsdoorrekening is één van de belangrijkste van de vier gedragsregels.
De overige drie gedragsregels zijn het doorvoeren van functiescheiding, het verbod op het bevoordelen van organisaties die onder de overheid ressorteren en het beperken van het gebruik van specifieke gegevens, waar alleen de overheid over kan beschikken. Bepalingen uit die wetgeving geven richtlijnen over het toepassen van die gedragsregels.
Opties voor gemeenten
1. Kostprijsdekkende huur en subsidiëring
2. Algemeen belangbesluit
Het dossier
- Voorbeelden DAB en exploitatie sportaccommodaties.
- Wet Markt en Overheid.
- Handreiking Markt en Overheid.
- Online markt en overheid test.
- Steekproef sportaccommodaties en Wet Markt en Overheid naar sportieve concurrentie.
- Passage sport in speech Anita Vegter, bestuurslid ACM.
- Wat zijn economische activiteiten?
- Wat zijn integrale kosten?
- Interessante artikelen.
Het proces
- Verlengingsbesluit, Regels Wet, Markt en Overheid verlengd met twee jaar t/m 1 juli 2021 (1 juli 2019)
- Reactie VSG op internetconsultatie Wet Markt en Overheid – 26-10-2017 (26 oktober 2017)
- Ontwerpbesluit over verlenging werkingsduur gedragsregels voor de overheid in de Mededingingswet, door Minister Kamp van Economische Zaken (14 november 2016)
- Kamerbrief beleidsreactie evaluatie Wet, Markt en Overheid, door Minister Kamp van Economische Zaken (3 juni 2016)
- Wet Markt en Overheid ter discussie: belang van de sport in het geding!, artikel Sportknowhow door A. van der Hoef (2 februari 2016)
- Brief NOC*NSF en VSG inzake initiatiefnota aanpassing Wet, Markt en Overheid (18 december 2015)
- Initiatiefnota aanpassing Wet Markt en Overheid, ingediend door leden Ziengs en Verhoeven (14 oktober 2015)
- Evaluatie Wet, Markt en Overheid 2012 – 2015, door Ecorys en Bird & Bird (6 augustus 2015)